Shizoid xarakter turi haqida

“Shizoid” atamasi o’zini anglash qobiliyati pasaygan, egosi zaif, tanasi va hissiyotlari bilan aloqasi juda zaiflashgan odamni tavsiflaydi. O’zining “men” va atrofdagi dunyo o’rtasida bo’linish mavjud; u “men” va istak o’rtasida. O’zining biron bir qismidan yoki umuman hayotdan ajralib qolish hissi. Mashhur shizoid shaxslar:

Albert Eynshteyn, Graf Drakula, Terminator, Stirlits, Van Gog …
shuningdek, so’nggi besh avlod daholarining yarmi … Aksariyat faylasuflar va olimlar: Kant, Hegel, Shopenhauer, Mendeleev, Nyuton. Ba’zan shizoidlar ijodkorlar orasida uchraydi: bastakorlar Bax va Betxoven, rassom Dali, shoir Jozef Brodskiy, qo’shiqchi Kolya Voronov, ziyolilar Anatoliy Vasserman. Ushbu shiz paradida taniqli personajlar ishtirok etadi: Don Kixot, Tumandagi kirpi, Gaydayaning komediyalaridagi Shurik. 

• parallel ravishda, ular xuddi ikkita haqiqatda – ichki va tashqi kabi mavjuddir. Ko’pincha shizoid o’zining ichki dunyosida, birinchi imkoniyatda, u yerda qattiq haqiqatdan qochishga sarflaydi.Hayotning tashqi tomoniga u unchalik qiziqmaydi – u o’z g’oyalari dunyosida yashaydi, faqat o’zi qiziqqan narsani qiladi, hech kimga va hech narsaga e’tibor bermaydi.Yashirin joyda u xayol va xayollarga berilib ketadi: velosiped ixtiro qiladi, shamol tegirmonlari bilan kurashadi, mavhum nazariyalarni tuzadi, vaqt mashinalarini yaratadi, parallel olamlarda sayohat qiladi. Ko’pincha u o’z oldiga ulkan maqsadlarni qo’ymaydi va muvaffaqiyatga erishmaydi – fikrlash jarayoni, ilmiy izlanishlar uning uchun natijadan ko’ra muhimroqdir. Va, shunga qaramay, insoniyat tomonidan yaratilgan barcha asosiy kashfiyotlar va ixtirolarning barchasi bu mohir “kranklar”ga tegishli … Boshqalarga qaraganda, ular “tashqi odamlar”, kuzatuvchilar, inson mavjudligini o’rganuvchilar.
• izolyatsiya – bu shaxsning asosiy xususiyati. Ushbu turdagi xarakterning asosiy xarakteristikasi chekinish, mazmunli, hissiy jihatdan shaxslararo munosabatlarni o’rnatishga qodir emasligi.
• shizoid kommunikativ emas, u ko’pchilikni ruhiyatiga kirgizmaydi, ko’pincha o’zini faqat rasmiy aloqalar bilan cheklaydi. U kamdan-kam sezgir tinglovchi va yaxshi tasalli bo’lib chiqadi – insoniyatning global muammolari uni alohida odamlarning azob-uqubatlaridan ko’ra ko’proq qiziqtradi. U uchun qo’shnisining qayg’usi yoki quvonchini tushunish nihoyatda qiyin.
• sezgi uning eng zaif tomoni: shizoid suhbatdoshni “sezmaydi”, birovning kayfiyatini xushlamaydi, unga kim va qanday munosabatda bo’lishini tushunmaydi. U kompaniyada ortiqcha bo’lishi mumkin, u yerda bo’lganlarni bezovta qilishi, masxara qilishi mumkin, lekin u buni har doim ham tushunmaydi. O’z navbatida, shizoid ham suhbat davomida birovning his-tuyg’ularini osonlikcha shikast yetkazishi mumkin, ammo u buni umuman sezmaydi.
• asosiy himoya ichki dunyoga, tasavvur dunyosiga o’tishdir . G’alati xayollarga to’lgan shizoidning ichki dunyosi begona odamlar uchun yopiq. Uning o’zi bir mahvumlikdir. Mashhur nemis psixiatr Kretscherm shizoidlarni “panjurlari yorug ‘ nurdan yopilgan, ammo hashamatli ziyofatlar ularning ichki xonalarining bir burchagida o’tkaziladigan Rimning bezaksiz uylari, villalariga” o’xshatgani bejiz emas.
• Ular yaqinlikni ehtiros bilan istaydilar, garchi ular boshqalar tomonidan singib ketish xavfini doimiy his qilsalar ham. Ular o’z xavfsizligini saqlash uchun masofani o’rnatadilar, ammo ular uzoqlik va yolg’izlikdan aziyat chekishadi. Shizoid odamlarning shunchalik uzoqlashishi, ularning hissiy, intuitiv va hissiy qobiliyatlari yetarlicha qadrlanmaganligi tajribasidan kelib chiqadi – boshqalar shunchaki nima qilayotganlarini ko’rmaydilar.
• singib ketish, yemish, chaynash, bog’lash,yeyish xavfdan qochish zarurati bilan ovora. Atrofimizdagi dunyo o’zini xavfsizlik va individuallikka tahdid soluvchi, buzg’unchi, buzg’unchi kuchlarga to’la makon kabi his qiladi.
• agar hayotning qattiq haqiqati shunchalik ravshan bo’lsa, boshqalar qanday qilib o’zlarini shu qadar muvaffaqiyatli aldashlari mumkinligiga hayron bo’lsangiz arziydi
• boshqalarga nisbatan beparvo, kinoyali va ozgina kamsituvchi munosabatda bo`lishadi.
• boshqa odamlarga juda g’amxo’rlik qilishi mumkin, garchi ular himoya shaxsiy makonini saqlab qolishlari kerak.
• Ularni umuman hissiyotsiz deb atash mumkin emas – odamlar bilan muloqotda sovuqlik va kirish imkoniyati yo’qligi hayvonlarga kuchli bog’lanish bilan birlashtirilishi mumkin. Ular matematik yoki astronomiya kabi ba’zi bir gumanitar bo’lmagan fanlarga ehtirosli bo’lishlari mumkin, bu yerda ular dunyoga yuqori qiymatga ega bo’lgan ijodiy g’oyalarni olib chiqishga qodir. So’zlarda ular kam tanish bo’lgan yoki uzoq vaqt davomida ko’rmagan odamlarga kutilmagan iliqlik eshitilishi mumkin. Ularni jonsiz narsalar, ularning qiziqishini o’ziga jalb qilgan metafizik inshootlar maftun etadi.
• ko’pincha qarama-qarshi, hasadgo’y intilishlarga ega bo’lganlar uchun jalb qilinadi, shizoidlar ko’pincha iliq, ifoda etuvchi, do’stona odamlarga, masalan, histerik shaxslarga jalb qilinadi.
• bazan xavfsizlik to’g’risida jiddiy xavotirdan azob chekish (hasad va suiiste’mollik dunyosida o’zlarining ishonchsizligi, ojizligi bilan ajralib turadilar. 
• jinsiy jihatdan, ba’zi shizoid odamlar hayratlanarli darajada befarq , ko’pincha ishlash qobiliyatiga va orgazmga qaramay. Boshqalar qanchalik yaqin bo’lsa, jinsiy aloqa tuzoq degan ma’nodagi qo’rquv shunchalik kuchli bo’ladi. Shizoid shaxslarning sheriklari ba’zida o’zlarining sevish uslublarining mexanikligi va beparvoligi haqida shikoyat qiladilar.
• shizoid shaxslarning eng moslashuvchan va hayajonli qobiliyati ularning ijodidir. Ushbu toifadagi odamlarning ko’proq bezovtalanishi ularning shaxsiy jahannamida, ularning potentsial qobiliyatlari qo’rquv va ajralish bilan singib ketgan. Otistik hamshiralikni ijodiy faoliyatga sublimatsiya qilish shizoidli bemorlar bilan davolashning asosiy maqsadi hisoblanadi.
• shizoid dinamikasi bo’lgan odamlarning o’zini o’zi qadrlashi ko’pincha individual ijodiy faoliyat tomonidan qo’llab-quvvatlanadi . Shu bilan birga, ular uchun shaxsiy benuqsonlik va o’zini namoyon qilish jihatlari muhimroq bo’lib, ular o’z-o’zini hurmat qilish tomoni emas. Shizoid o’zining ajoyib o’ziga xosligi va o’ziga xosligini tasdiqlashga intiladi . Tasdiqlash tashqi tomondan emas, balki ichki bo’lishi kerak va ijodkorlikdagi yuqori talablar tufayli shizoidlar ko’pincha keskin o’zini tanqid qiladi.
• bemorning favqulodda, noyob, noto’g’ri tushunilgan daho yoki erishib bo’lmaydigan donishmand sifatida to’plangan tasavvurlari
• ularning an’anaviy nuqtai nazardan to’g’ri yoki noto’g’ri ekanligi bilan bog’liq emas.
• turli xil falsafalarga tez-tez ishtiyoq bilan ajralib turadi, dunyoni yaxshilash g’oyalari, sog’lom turmush tarzini shakllantirish sxemalari (g’ayrioddiy parhezlar, sport tadbirlari orqali), ayniqsa, bu boshqa odamlar bilan bevosita munosabatlarni talab qilmasa.
• Giyohvandlik uspirtli ichimliklarga qaramlik xavfi yuqori bo’lishi mumkin.
• shizoid o’zini qanday yaxshi namoyish qilishni bilmaydi, ravonligi bilan farq qilmaydi . Noqulay, g’ayritabiiy, mimikasi yomon, u tez-tez bir xildagi, ifodasiz ovoz bilan gapiradi, so’zlar orasida ulkan pauzalar qiladi. Bularning barchasi, albatta, u bilan uning atrofidagi odamlar o’rtasidagi o’zaro tushunishni osonlashtirmaydi. Shizoidni tushunish juda qiyin: og’izda – “bo’tqa”, so’zlar bilan – chalkashlik, u aqlli so’zlar bilan quyiladi va tushunishga harakat qilmaydi. Odatiy misol: Hegel shizoidi, u ro’yxatdan o’tgan yagona talaba – Lyudvig Ferbaxga ma’ruza qilgan.
• O’ziga singib ketgan shizoid tashqi qiyofasi haqida ozgina g’amxo’rlik qiladi. Tugmalari yirtilgan va tirsaklari yirtilib ketgan ko’ylagi, tizzalarida “pufakchali” shimlar, har xil paypoqlar, eskirgan, yarim chirigan etiklar uning uslubiga juda mos keladi. Uzoq vaqt davomida yuvilmagan sochlar, beparvolik bilan kesilgan tirnoqlar, kulgili, moda kiyimlaridan tashqarida, ko’pincha ichkaridan kiyib yurish uning portretini to’ldiradi. Odatiy shizoid – Basseinaya ko’chasidan tarqab ketgan odam, u shoshqaloqlik bilan shapka o’rniga boshiga qavrilgan panani kiyib, “botinka o’rniga to’pig’iga qo’lqop tortib olgan”.
• jismoniy jihatdan ko’pincha ektomorflardir

… (nisbatan yuqori tana yuqori qismi, uzun qo’llar va oyoqlar, tor oyoqlar va qo’llar, shuningdek kichik tanasi va nisbatan tor yelkalari. Ektomorflarda odatda uzun, ingichka mushaklar juda sekin o’sadi va juda oz miqdordagi yog ‘zaxiralari mavjud)

• Bolada qochishga sabab bo’lishi mumkin bo’lgan munosabatlarning bir turi bu ota-onalarga tajovuz qilish, haddan tashqari aralashish va g’amxo’rlik qilishdir . Shizoid xususiyatiga ega bo’lgan erkak bemorlarni kuzatayotgan klinisyenlar oilaviy asosda behayo, transsendant onani va sabrsiz, tanqidiy otani topishadi. Shizoidlardagi nerv sonlari boshqalarga qaraganda sirtga yaqinroq. Qarindoshlar ko’pincha ular bolaligida ortiqcha yorug’lik, shovqin yoki harakat tufayli jabr ko’rganliklari haqida xabar berishadi.
• Shizoid xususiyatlar erta bolalik davrida paydo bo’ladi. Bolaligida yolg’izlik va qarindoshlarga beparvolik xarakterli edi. Kichkina shizoid ko’pincha atrofdagilarni hayratda qoldiradi, u boshqa bolalardan uzoqroqda yolg’iz o’ynashni yaxshi ko’radi. Kitoblar uning erta eng yaqin do’stlariga aylanishadi; ular bilan nafaqaga chiqqanida, u dunyodagi hamma narsani unutadi. O’zining shovqinli o’yinlari va o’yin-kulgi bilan tengdoshlari kichkina “professor” ni o’ziga jalb qilmaydi. U katta qiziqish bilan kattalarning suhbatlarini tinglaydi, vaqti-vaqti bilan ularga har doim ham tushunarli bo’lmagan va umuman bolalarcha bo’lmagan bayonotlarini qo’shib qo’yadi.
• Bunday odamlar bilan muloqot qilishda siz ularning shaxsiy makonini majburlash, shoshilmaslik, almashtirish yoki bostirmaslik, kiritmaslik kabi qoidalarni bilishingiz kerak. Uning aql-idrokidan zavqlaning. Umumiy biznes bilan shug’ullaning: kollektsiya, baliq ovi, shaxmat, bard klubiga qo’shiling. Shizoidni yopishga urinmang (bu juda oson!). Maqolni eslang: agar fizik baliq oviga chiqsa, demak, fizika bunga muhtoj. Shizoidni odamlarga tortmang! Va unga “haqiqiy hayot” ni ko’rsatishga urinmang! Bu yurak xurujlari bilan to’la. Sizning shizoidingiz xizmatni buzganda, u o’tirgan stulni sindirib, temirni mushuk ustiga tushirganda, hech narsa bo’lmagandek. U burchakda tiqilib qolganida, sendvich va choy olib kelishni unutmang!
• Shizoid bilan birga yashash havaskorlik zavqidir. U oilasi haqida qayg’urmaydi, aksincha, u kundalik hayotda mutlaqo ojiz, o’zi ham kimningdir g’amxo’rligiga muhtoj. Biroq, oziq-ovqatda u oddiy emas – ma’naviy ozuqa uni ko’proq tashvishga solmoqda. Tanlangan yoki tanlangan kishining tashqi ko’rinishi uni ham bezovta qilmaydi. Aqlli, aqlli, shu bilan birga o’zining nuqtai nazarini baham ko’radigan va qalbiga haddan tashqari singib ketmaydigan juda amaliy sherik o’z baxtini topishi mumkin. Kimdir o’z muzusi bilan uchrashishga, o’zi va atrofidagi dunyo o’rtasida qandaydir vositachini topishga muvaffaq bo’ladi va kimdir xayol va kitoblardan chalg’itmasligi, uy ishlarini talab qilmasligi, iflos idishlar uchun janjal qilmasligi va kvartiraning atrofida tarqalib ketmasligi uchun hayotni yolg’iz o’zi tanlaydi. paypoq.

Hayotdan misollar:

Arximed ilmga shunchalik berilib ketganki, ba’zida u ovqatlanish, ichish va uxlashni unutib qo’ygan. U qaerda bo’lmasin va nima qilsa ham buyuk ixtirochi o’zining ilmiy mulohazalarini to’xtatmadi. Hammomda yuvinayotganda u o‘ychan o‘ylanib, sariyog ‘tanasini geometrik shakllarga bo‘yab, o‘choq oldida o‘tirar, kul ustiga novdasi bilan doira va uchburchaklar chizardi. Bir kuni, cho’milish paytida u tasodifan suyuqlikning siljish qonunini kashf etganida, u cheksiz quvonchga duch keldi. “Evrika!” Deb baqirish u hammomdan sakrab chiqdi va onasi tug’dirgan narsada Sirakuza ko’chalari bo’ylab yugurdi.
Arximed o’zining mashhur nazariyasini tezda sinab ko’rish uchun uyiga shoshildi, keyinchalik bu juda ajoyib tasdiqlandi. Shahar atrofida yalang’och yugurib yurgan hurmatli shahar aholisi u haqida nima deb o’ylardi, taniqli olimga unchalik ahamiyat bermadi.
Xuddi shu narsa shizoid uchun ham amal qiladi: u o’z g’oyalari dunyosida yashaydi, faqat o’zi uchun qiziq bo’lgan narsani qiladi, hech kimga va atrofdagi hech narsaga e’tibor bermaydi.

Eynshteyn yoshligida, kambag’al va hech kimga noma’lum bo’lganligi sababli, har doim bir xil cho’zilgan, eski kozokda yurganligi haqida afsonalar mavjud. “Hammasi bir xilmi? Bu erda meni hech kim tanimaydi », – deya Amerikaga yangi kelgan olim boshqalarning tanqidlariga javob qaytardi. 

Bir vaqtlar juda uyatchan ingliz lordi Genri Kavendish bor edi. U ayollardan qochib, xizmatkorlar bilan yozuvlar yordamida muloqot qildi va xizmatkorlar bilan kesishmaslik uchun u doimo biriktirilgan tashqi zinadan pastga tushdi. Ammo Kavendish juda kamdan-kam hollarda chiqdi: uning hammasi burg’usiga nimadir yozar, tajribalar o’rnatar va yozuvlar yozar, stolga qo’yar edi. Va keyin u vafot etdi. Kavendish vasiyatiga binoan dafn etilgan: ular mahkam yopiq devor bilan o’ralgan va bu yerda kim dafn etilganligi to’g’risida hech qanday yozuv qolmagan. Xo’jayindan keyin bitta portret qolmadi, ammo arxiv topildi: 20 ta qalin daftar. Ularni o’rganib chiqib, olimlar Kavendishning buyuk fizik va kimyogar ekanligini, uning barcha asarlari nashr etilganligini va endi har qanday fizik-talaba ushbu shizoidning nomini bilishini angladilar.

Shizoid shaxsiyat buzilishi diagnostikasi uchun quyidagi fazilatlarning kamida to’rttasiga yoki xulq-atvor stereotiplariga mos kelishi kerak:
1) faqat bir nechta faoliyat quvonch keltiradi;
2) hissiy sovuqlik, masofa;
3) boshqalarga nisbatan iliq, mehrli tuyg’ularni yoki g’azabni ifoda etish qobiliyatining pasayishi;
4) boshqalarni maqtash va tanqid qilishga tashqi befarqlik;
5) boshqa odamlar bilan jinsiy tajribaga qiziqishning pasayishi (yoshni hisobga olgan holda);
6) yakka tartibdagi faoliyat uchun deyarli doimiy imtiyoz;
7) fantaziya va introspektivaning haddan tashqari chuqurligi;
8) yaqin do’stlarning etishmasligi (eng yaxshisi, bittadan ko’p emas) yoki ishonchli munosabatlar va ularga ega bo’lishni istamaslik;
9) ijtimoiy me’yorlar va talablarning aniq etarli darajada inobatga olinmasligi, ulardan tez-tez beixtiyor chetga chiqish.

“Amaliy psixologning qo’llanmasi” I.G. Malkina-Pix. // Psixologning eng yangi ma’lumotnomasi // Moskva, Eksmo 2010