O’zingizga qaytish uchun 4 ta psixoterapiya usuli

Psixoterapiyaning turli xil turlari bizni o’zimiz bilan uchrashishga, ichki kamolotga va yaxlitlikka olib boradigan turli xil yo’llardir. Mutaxassislar gapiradigan to’rtta usul.

Mijozlarga
yo’naltirilgan terapiya Marina Xazanova, mijozlarga yo’naltirilgan terapevt
«O’zingiz bo’ling degani nimani anglatishini faqat biz bilan sodir bo’layotgan hamma narsani boshdan kechirishga imkon berish orqali his qilishingiz mumkin. Agar biror narsa og’riyotgan bo’lsa, uning og’riganligini qabul qiling. Agar biror narsa bizni xursand qilsa, bu haqda uyalmang va quvonchingizni izhor eting. O’zingizga yoqmagan narsani inkor etish uchun emas, balki tan olish: bu ham mening “men” ning bir qismidir. Mijozlarga yo’naltirilgan terapiya xavfsizlik va erkinlik muhitida har qanday his-tuyg’ular va his-tuyg’ularni ifoda etishga imkon beradi. Terapevt bilan uchrashuvda mijoz uni nima tashvishga solayotgani, xafa qilishi, g’azablantirishi yoki kulishi, nimaga ishonch hosil qilmasligi, o’zi nimani yoqtirishi yoki nimani yoqtirmasligi haqida gapiradi. Terapevt tinglaydi – diqqat bilan, hurmat bilan, nima bo’layotganini, mijoz nimani boshdan kechirayotganini tushunishga harakat qiladi. Uning vazifasi bemorni yaqinida va so’zsiz qabul qilish, ya’ni hozirgi paytda kim ekanligi bilan ichki kelishishdir. Bu suhbatdoshga his-tuyg’ularidan qo’rqishni to’xtatish uchun yordam beradi, o’zingizga yaqinroq bo’ling. Ushbu uslubni yaratuvchisi, amerikalik psixolog Karl Rojers “har bir inson tabiatan ijobiy” ekanligiga ishongan va ichki rivojlanish va ma’naviy o’sishga intiladi va noqulay sharoit va sharoitlar bunga to’sqinlik qiladi. Mijozlarga yo’naltirilgan terapiyadan so’ng, ko’pchilik so’zma-so’z o’zlarini yaxshi his qilishadi. Inson o’z qadriyatlari asosida vaziyatni baholash va uning manfaatlariga muvofiq harakat qilish qobiliyatiga ega bo’ladi. U xotirjam va o’ziga ishongan bo’lib, qiyinchiliklarni engib chiqadi, odamlarga yaxshi munosabatda bo’ladi va o’ziga ko’proq ishonadi. ” ammo noqulay sharoit va holatlar bunga to’sqinlik qiladi. Mijozlarga yo’naltirilgan terapiyadan so’ng, ko’p odamlar o’zlarini yaxshi his qilishadi. Inson o’z qadriyatlari asosida vaziyatni baholash va uning manfaatlariga muvofiq harakat qilish qobiliyatiga ega bo’ladi. U xotirjam va o’ziga ishongan bo’lib, qiyinchiliklarni engib chiqadi, odamlarga yaxshi munosabatda bo’ladi va o’ziga ko’proq ishonadi. ” ammo noqulay sharoit va holatlar bunga to’sqinlik qiladi. Mijozlarga yo’naltirilgan terapiyadan so’ng, ko’p odamlar o’zlarini yaxshi his qilishadi. Inson o’z qadriyatlari asosida vaziyatni baholash va uning manfaatlariga muvofiq harakat qilish qobiliyatiga ega bo’ladi. U xotirjam va o’ziga ishongan bo’lib, qiyinchiliklarni engib chiqadi, odamlarga yaxshi munosabatda bo’ladi va o’ziga ko’proq ishonadi. “
Bu haqda: “Psixoterapiyaga qarash. Odamga aylanish” Karl Rojers (Progress, 1994).

GESTALT TERAPIYASI
Nifont Dolgopolov, gestalt terapevti
“Gestalt terapiya mashg’uloti davomida biz mijozning tajribasi, qadriyatlari va istaklarini o’rganamiz va ularni o’zimizga diqqatli bo’lishga o’rgatamiz. Darhaqiqat, inson o’zi yoki bu hissiyotni tan olishdan bosh tortar ekan, u to’liq o’zi bo’la olmaydi. Ushbu usul o’zingizdan xabardor bo’lishga, o’zingizning haqiqiy his-tuyg’ularingizni va istaklaringizni tushunishga, “men” ning chegaralarini his qilishga yordam beradi. Ushbu chegaralar kuchli va ayni paytda moslashuvchan bo’lsa, atrofdagi dunyoga, shu jumladan boshqa odamlarga moslashish osonroq bo’ladi, ularsiz sizning ehtiyojlaringizni qondirish mumkin emas. To’g’ridan-to’g’ri savollar mening chegaralarimni aniqlashga yordam beradi (va ba’zida ularni qurish uchun): “Men kimman?”, “Hayotda men uchun asosiy narsa nima?”, “Qanday qadriyatlarni men o’zim deb bilaman?” Asarning muhim qismi bu o’z huquqlarini tan olishdir: “Men boshqalardan farq qilish huquqiga egaman,” Yo’q “deyishga haqliman, ammo biz bunga biron bir tarzda erisha olmaymiz. Bunday holda, terapiyaning vazifasi bu tajribani ijobiy yakunlash emas, balki “to’ldirish” dir: ba’zida biz xohlagan narsaga erishish imkonsizligini tan olishimiz mumkin. Natijada, yengillik hissi paydo bo’ladi, chunki biz “o’zimiz” qila olmaydigan narsadan xalos bo’lamiz va yangi imkoniyatlarga yo’l ochamiz. ” ammo biz bunga biron bir tarzda erisha olmaymiz. Bunday holda, terapiyaning vazifasi bu tajribani ijobiy yakunlash emas, balki “to’ldirish” dir: ba’zida biz xohlagan narsaga erishish imkonsizligini tan olishimiz mumkin. Natijada, yengillik hissi paydo bo’ladi, chunki biz “o’zimiz” qila olmaydigan narsadan xalos bo’lamiz va yangi imkoniyatlarga yo’l ochamiz. “
Bu haqda : «Gestalt terapiyasi amaliyoti. Fritz Perls (Akademik loyiha, 2008), “Gestalt: Aloqa san’ati. Serj Ginger (Madaniyat, 2010).

INTEGRATIV KINESIOLOGIYA
Olga Troitskaya, psixoterapevt
Integrativ kinesiologiya, tanaga yo’naltirilgan psixoterapiyaning boshqa usullari singari, tanamizda “muhrlangan” tajriba va hislar bilan ishlaydi. Ushbu usul birinchi navbatda psixologik travma oqibatlari bilan ishlashga qaratilgan bo’lib, hatto ko’p yillar o’tib ham inson hayotiga halokatli ta’sir ko’rsatishi mumkin. Bizning tanamiz bir zumda xavfga ta’sir qiladi, jang qilishga yoki qochishga tayyorlanmoqda. Ammo tanada xuddi shunday tahdid bo’lmaganida o’zini tutishi mumkin. Masalan, diplomni himoya qilishda nutq so’zlashda talaba to’satdan tilsizlanib, qizil dog’lar bilan qoplanadi. Ma’lum bo’lishicha, u bir vaqtlar maktab oldida sinf oldida chiqish qilganidan keyin masxara qilingan va kamsitilgan. Xuddi shunday vaziyatda ham tanasi voqeani “eslab” qoldi va vaziyat tahdid solmoqda, degan qarorga kelib, stressni boshdan kechirdi. Xavfli vaqtda (haqiqiy yoki aniq) reflekslar ishlaydi. Bizning usulimiz, maxsus mashqlar yordamida, odamning vaziyatdan xabardor bo’lishiga va etarli darajada harakat qilishiga to’sqinlik qiladigan avtomatik reaktsiyani “olib tashlashga” yordam beradi. Biz tana hissiyotlarini tinglashni, u yoki bu harakatga bo’lgan munosabatimizdan xabardor bo’lishni o’rgatamiz. Va biz mijoz o’zi uchun etarli ekanligini sezmaguncha mashqlarni bajarishni taklif qilamiz … Ularni bajarish bilan u o’zida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni kuzatadi. U o’ziga savollar beradi va ularga javoban paydo bo’ladigan tana reaktsiyalarini tinglaydi. Ushbu tajriba uning impulsiv reaktsiyalarini chinakam tuyg’ulardan yanada ko’proq ajratib olishga yordam beradi. ” ularning ma’lum bir harakatga bo’lgan munosabatidan xabardor bo’lish. Mijoz buning o’zi uchun etarli ekanligini sezmaguncha mashqlarni bajarishni taklif qilamiz … Ularni bajarib, o’zida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni kuzatadi. U o’ziga savollar beradi va ularga javoban paydo bo’ladigan tana reaktsiyalarini tinglaydi. Ushbu tajriba uning impulsiv reaktsiyalarini chinakam tuyg’ulardan yanada ko’proq ajratib olishga yordam beradi. ” ularning ma’lum bir harakatga bo’lgan munosabatidan xabardor bo’lish. Mijoz buning o’zi uchun etarli ekanligini sezmaguncha mashqlarni bajarishni taklif qilamiz … Ularni bajarib, o’zida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni kuzatadi. U o’ziga savollar beradi va ularga javoban paydo bo’ladigan tana reaktsiyalarini tinglaydi. Ushbu tajriba uning impulsiv reaktsiyalarini chinakam tuyg’ulardan yanada ko’proq ajratib olishga yordam beradi. “
Bu haqda: Integrative Kinesiology, Svetlana Smirnova (TsMK, 2011).

PSIXODRAMA
Elena Lopuxina, psixoterapevt
Psixodramada biz nafaqat shaxsiyatimizning turli qismlari bilan uchrashamiz, ularning bir-biriga va xatti-harakatlarimizga qanday ta’sir qilishini ko’rib chiqamiz, balki o’z rollarimizning o’zaro ta’sir mexanizmlarini yanada etuk va samarali rollar bilan almashtira olamiz. Ish jarayonida mijoz o’z dramasining ham yaratuvchisi, ham bosh qahramoniga aylanadi. U dramatik harakatda hayotidagi muhim voqealarni takrorlaydi, o’z muammosi bilan bog’liq sahnalarni xuddi shu payt sodir bo’lgandek namoyish etadi. “Dramatik” teatrlilik emas, balki dramaturgiya sifatida tushuniladi: axir, inson dramaturg singari, o’z hayotidagi voqealarni qayta ko’rib chiqishi va o’zgartirishi mumkin. Ichki dunyo haqida siz majoziy vositalar orqali aytib berishingiz mumkin. Mijoz bilan ishlash uchun biz unga yaqinroqni tanlaymiz: u guruh yordamida tush ko’rishi, ertak aytib berishi, davlat metaforasini o’zida mujassam etish, hayotdan bir voqeani takrorlash … Psixodramaning afzalliklaridan biri shundaki, nafaqat mijoz, balki guruhning barcha a’zolari ham o’z-o’zini bilish tajribasini to’playdilar. Ular nima sodir bo’layotganini hissiyotlari, hayotiy tajribasi bilan taqqoslaydilar va ular bilan nima yuz berayotganini yaxshiroq anglay boshlaydilar. “

“O’zingizga qaytishning to’rtta usuli” MATNI ANNA FATEEVA, ELENA SHEVCHENKO
Psixologiyalar jurnali, 2011 yil iyun