Kognitiv xulq-atvor terapiyasining turlari va afzalliklari

Kognitiv xulq-atvor terapiyasi depressiya yoki xavotir kabi turli xil ruhiy kasalliklarni davolashda qo’llaniladigan eng samarali va yaxshi o’rganilgan terapevtik yondashuvlardan biridir. Kognitiv xulq-atvor terapiyasi nima va u qanchalik samarali?

Kognitiv xulq-atvor terapiyasi kimga foyda keltirishi kerak?

Kognitiv xulq-atvor terapiyasi anksiyete va depressiv kasalliklarni davolash uchun keng qo’llaniladi. Yuqori samaradorligi tufayli u ko’pincha bemorlarni fobiya, vahima hujumlari, nevrozlar, depressiya, bulimiya, obsesif-kompulsiv kasalliklar, shizofreniya va travmadan keyingi stresslardan xalos qilish uchun ishlatiladi. Ushbu terapiya turi tug’ruqdan keyingi depressiyani davolash, stressni boshqarish va mahkumlarni reabilitatsiya qilish uchun javob beradi.

Kognitiv xulq-atvor terapiyasi: asosiy turlari va usullari

Kognitiv xulq-atvor terapiyasi xulq-atvor va kognitiv metodlardan foydalanishni o’z ichiga oladi. Noto’g’ri javob uchun javobgarlikni topish terapiyaning kognitiv qismidir. Xulq-atvor tomoni bemorga hissiy yuklamasdan yangi javoblar va xatti-harakatlarni o’rgatadigan tajribalardan iborat.

Eng sodda va keng tarqalgan texnikalardan biri bu Sokratik dialog deb ataladi. Terapevt bemorga savollarni shunday beradiki, u o’zining e’tiqodi va moyilligining manbasini o’zi aniqlay oladi. Shifokorning roli – so’rash, javoblarni tinglash va uning bayonotlarida paydo bo’lgan qarama-qarshiliklar va mantiqiy xatolarga e’tibor berish. Ushbu yondashuv bemorga idrokni o’zgartirishga, o’z e’tiqodlarini qayta ko’rib chiqishga, yangi xulosalar chiqarishga va xatti-harakatlarini o’zgartirishga imkon beradi.

Bemor bilan suhbat chog’ida terapevt paradoks, abartma, zondlash kabi ko’plab samarali usullardan foydalanadi, bu esa ishlamaydigan ko’zgularni aniqlashga yordam beradi.

Terapevtik jarayonda Sokratik suhbatdan tashqari, shifokor boshqa ta’sir usullarini, masalan, e’tiborni chalg’itishni yoki chalg’itishni, shuningdek, stressli vaziyatlarga etarlicha javob berish odatini rivojlantirish uchun maxsus mashqlardan foydalanishi mumkin.

Terapiyaning davomiyligi – haftasiga bir-ikki marta, taxminan yigirma soatlik mashg’ulotlar. Muvaffaqiyatli terapiyaning muhim elementlaridan biri terapevtning bemor bilan hamkorlik qilishidir. Ushbu jarayonda quyidagilarni ta’kidlash kerak:

• stimul – bemorning harakatini qo’zg’atadigan o’ziga xos vaziyat;
• ma’lum bir vaziyatda fikrlashning o’ziga xos usuli;
• ma’lum fikrlashdan kelib chiqadigan his-tuyg’ular va jismoniy hislar;
• bemorning xulq-atvori (harakati).

Kognitiv xulq-atvor terapiyasida shifokor bemorning fikrlari, hissiyotlari va harakatlari o’rtasida bog’liqlikni topishga harakat qiladi. U qiyin vaziyatlarni tahlil qilishi va haqiqatni noto’g’ri talqin qilishga olib kelgan fikrlarni aniqlashi kerak. Shu bilan birga, bu bemorga uning reaktsiyalari qanchalik mantiqsiz bo’lganligini tushunishga yordam berishi va odamning dunyo haqidagi tasavvurlarini o’zgartirishi mumkinligiga umid berishi kerak.

Kognitiv xulq-atvor terapiyasining afzalliklari

Kognitiv xulq-atvor terapiyasining ta’siri nafaqat o’zgaruvchan xatti-harakatlarda, balki bunday o’zgarishlarning oqibatlarini tushunishda ham bo’ladi. Kognitiv-xulq-atvorli psixoterapiya foydasiga asosiy dalil uning klinik samaradorligi bilan tasdiqlangan yuqori samaradorligidir. Ushbu davolanish shaklining afzalligi bemorning o’z-o’zini anglashini rivojlantirish, uning xatti-harakatlarini nazorat qilish va ilgari noto’g’ri talqin qilingan ogohlantirishlarga tegishli javobni ishlab chiqishdir. Ushbu salohiyat terapiya tugaganidan keyin bemorda uzoq vaqt saqlanib qoladi va takroriy buzilishlardan saqlaydi. Ushbu terapiyaning qo’shimcha foydasi hayot sifatini yaxshilashdir. Davolash natijasida odam harakat qilishga undaydi va o’z qadr-qimmati ko’tariladi.

Manba: Blog.wikium.ru