O’rtacha odamning miyasi qancha og’irlik qiladi?
Qadim zamonlardan beri ko’plab olimlar kattalar odamining miyasining og’irligi va uning vazni qobiliyat va ko’nikmalarga qanday ta’sir qilishini qiziqtirgan. Arximed bir vaqtning o’zida boshini suv idishiga botirib, berilgan organning massasini hisoblashga harakat qildi va keyin qancha suyuqlik to’kilganiga qarab hisob-kitoblarni amalga oshirdi. Ba’zi ma’lumotlarga ko’ra, miyaning og’irligi odamning umumiy og’irligining taxminan 2% ni tashkil qilishi ma’lum. Ushbu maqolada siz aqlning miya vazniga bog’liqligini bilib olasiz, shuningdek, erkak va ayolning miyasi o’rtasidagi farq nima.
Miya rivojlanishi
Ba’zi tadqiqotlar davomida kattalar miyasining taxminiy vazni 1-2 kg ekanligi ma’lum bo’ldi. Erkaklarda motor faolligi yaxshi rivojlangan, ayollarda sezgi yaxshi. Shuning uchun ayollar vazifalarni bajarishlari va ma’lumotlarni tezroq qayta ishlashlari mumkin.
Miya juda muhim organ bo’lib, u butun organizmning faoliyatini boshqaradi. Ushbu organning standart o’lchamlari 20x20x15 sm.Odatda miyaning og’irligi 1,5 kg dan oshmaydi, kamdan-kam hollarda u 2 kg vaznga etadi. Bu organ 27-28 yoshda eng katta vaznga etadi va keyin har yili 2-3 gramm yo’qotishni boshlaydi.
Miya shakllanishi
Markaziy asab tizimi urug’lantirilgandan keyin 3 hafta o’tgach, bachadonda shakllana boshlaydi. Miya boshqa tuzilmalar bilan birga prenatal davrda rivojlanadi. Bolalar tug’ilganda miyaning og’irligi atigi 300-500 g.Bolaning hayotining birinchi yilida bu organning faol rivojlanishi va o’sishi sodir bo’ladi. Hayotning birinchi yilining oxiriga kelib, miya vazni allaqachon 1 kg ni tashkil qiladi.
2 yoshdan 5 yoshgacha bo’lgan davrda miyaning massasi maqsadli harakat, xotira, fikrlash va ma’lumotni o’zlashtirish uchun mas’ul bo’lgan sohalarning rivojlanishi tufayli o’sishni boshlaydi. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan davrda miyada idrok, xotira, fikrlash, shuningdek nutqning rivojlanishi bilan bog’liq jarayonlar uchun mas’ul bo’lgan sohalar etuk bo’ladi. Yuqoridagilarga asoslanib, biz miya rivojlanishi bir necha bosqichlardan iborat ekanligini tushunishimiz mumkin va agar birining ishi buzilgan bo’lsa, unda boshqalar ham muvaffaqiyatsizlikka uchraydi.
Hayvon va inson miyasi
Turli xil faunaning miyalari ko’plab omillarga qarab har xil vaznga ega bo’lishi mumkin. Misol uchun, dinozavr miyasining o’rtacha og’irligi taxminan 1 kg edi. Ammo filning miyasining og’irligi taxminan 4-5 kg ni tashkil qiladi. Eng kattalaridan biri ko’k kitning miyasi bo’lib, uning og’irligi 9 kg.
Itlar hayvonlar dunyosining eng xushmuomala vakillaridan biridir. Ularning miyasi atigi 100 grammni tashkil qiladi, lekin bu ularni ahmoq qilmaydi va itlar juda o’rgatiladi.
Aql va aql
Ko’pgina tadqiqotlar davomida olimlar aql darajasi miya hajmiga bog’liq emas degan xulosaga kelishdi. Katta hajmdagi ishlar amalga oshirildi, buning natijasida eng katta inson miyasi ruhiy kasal odamga tegishli ekanligi aniqlandi. Ammo daholarning miyalari odatda hajmi jihatidan farq qilmagan.
Korteksning tuzilishi insonning qobiliyatlari va qobiliyatlarida katta rol o’ynaydi, shuning uchun iste’dodli odamlarda neyronlarning juda zich tarmog’i mavjud. Agar boshqa tuzilmalarda o’sish bo’lsa, bu aqliy og’ishlarga olib keladi.
