Hiss qilish odati haqida …

 Erta bolalikdan biz his qilishni o’rganamiz. Yangi tug’ilgan chaqaloqning asosiy tuyg’usi g’azab ekanligiga ishonishadi. Bolaning omon qolishiga yordam beradigan g’azab. Ota-onalarga o’zlarining noqulayliklari haqida qichqiriq bilan xabar berish, chaqaloq tirik qolish uchun kurashmoqda. U qichqirmaydi – u eshitilmaydi, demak uning ehtiyojlari qoniqarsiz bo’lib qoladi!

Qo’rquv bizning shahvoniy hayotimizda ikkinchi bo’lib ko’rinadi. Chaqaloq onasini tark etishi bilanoq uni dahshat egallaydi. Qanday kuchga ega ekanligini tushunish uchun, ertalab uyg’onganingizni va masalan, qo’lingiz yo’qligini aniqlang deb tasavvur qiling! Dastlab, chaqaloqlarda qo’rquv kam. Ammo bola o’sadi va u bilan qo’rquv soni ko’payadi. Albatta, ularning aksariyati onaning qo’rquvi! Ammo kichkina odam uchun u va onasi bitta! Ota-onalar bolasini qo’rqishga o’rgatish uchun juda ko’p vaqt va kuch sarflashadi.

Ba’zi oilalarda bola xafa bo’lishni juda erta o’rganadi. Odatda, bu tuyg’u, agar chaqaloq eng sevimli odamlar – onam, dad, buvisi bilan ajralishga majbur bo’lsa, paydo bo’ladi. Uzoq vaqt davomida bolalar vaqtni sezmaydilar va onam bir soat, bir kun, bir hafta ichida qaytib keladi degan so’zlar chaqaloq uchun shunchaki bo’sh ibora! Agar onam ketsa, demak u abadiy ketadi! Bolalar o’zlarini shunday his qilishadi va shuning uchun ular achchiq-achchiq yig’laydilar.

Tez orada sharmandalik paydo bo’ladi. Bolalar bu tuyg’uni darhol o’zlashtirmaydilar. Ularga nima uchun va nimadan uyalish kerakligini tushunish qiyin. Nega iflos qo’llar yoki shimlar uyat uchun sababdir? Nam qumda yoki tuproqda o’ynash, loydan Pasxa keklarini haykaltarosh qilib, bir-birlariga tashlash juda qiziqarli. Ammo ota-onalar ko’pincha bu bolalar quvonchiga sherik bo’lmaydilar va bolalarni qo’rqishadi va uyalishga o’rgatishadi.

Kichkina odamning his-tuyg’ular doirasi asta-sekin kengayib boradi – g’azab va tajovuzdan, qayg’u va qo’rquvdan tirnash xususiyati va uyatgacha. Afsuski, ushbu ro’yxatda ijobiy his-tuyg’ular – quvonch, zavq, hayrat, zavq uchun juda oz joy mavjud. Darhaqiqat, kamdan-kam uchraydigan ota-ona bolasini atrofidagi olam go’zalligidan bahramand bo’lishga, g’ayrioddiy narsalarga qoyil qolishga, tanishlarga hayron bo’lishga o’rgatadi.

Va 5 yoshdan 6 yoshgacha har birimiz his qilish odatiga egamiz. Tuyg’u odat, u yashaydigan odatdagi oilaviy vaziyatda bolada paydo bo’lgan tajribalardan shakllanadi. Bu odat boshqa har qanday odat kabi har kim uchun har xil. Ba’zilar xafa bo’lish va qo’rqishga odatlangan. Boshqasi qo’rqish va g’azablanishga odatlangan. Uchinchisi qo’rqishga va uyalishga odatlangan. Ammo eng qizig’i shundaki, bu odatlar biokimyoviy darajada o’rnatiladi. Majoziy ma’noda aytganda, tana odatdagi kimyoviy reaktsiyalarni eslab qoladi va ularni o’zi ko’paytira boshlaydi, hatto buning uchun sabablar bo’lmasa ham!

Endi bolani hech kim qo’rqitmaydi va qo’rqish uchun hech qanday sabab yo’q va talaba qo’rqinchli qo’rquvni boshdan kechiradi, yolg’iz chiqib ketishdan qo’rqadi, uyda yolg’iz qolishdan qo’rqadi, itlardan, begonalardan, suvdan, elektrdan qo’rqadi, yo’lni kesib o’tadi yo’l, viruslar, qaroqchilar, terrorchilar … – o’spirinning yig’lashiga sabab yo’q: hamma tirik va sog’lom, ota-onasi uni xafa qilmaydi, o’zi yaxshi talaba va har xil qiziqishlarga to’yingan faol hayot kechiradi. Ammo uning har kuni ertalab ko’z yoshlari bilan boshlanadi va har oqshom uxlashga yotar ekan, ko’z yoshlari bilan namlangan yostiqda uxlab qoladi … Yosh qiz tashqariga chiqolmaydi. U uyaldi. U doimo biron bir narsada noto’g’ri bo’lgan deb o’ylaydi. Noto’g’ri kiyim, noto’g’ri poyabzal, yuzi va qiyofasi bor narsa, undan yoqimsiz hid chiqadi, unga har lahzada biror narsa bo’lishi mumkin, uyatli, beadab narsa …

Men ushbu hikoyalarni mijozlarimdan, voyaga etgan erkaklar va etuk ayollardan eshitganman. Ushbu hikoyalarda odatiy his-tuyg’ular paydo bo’lishi va rivojlanishi jarayoni keng tarqalgan edi. Tuyg’u o’z-o’zidan paydo bo’ladi, siz uning sabablarini tushunmaysiz. Bu sizni butunlay qamrab oladi va siz unga tushasiz. Undan chiqish qiyin, go’yo siz sharmandalik, yoki qo’rquv, yoki qayg’u yoki intizorning tubiga singib ketayotgandek. Bu xuddi tutqanoqqa o’xshaydi, keyingisi qachon bo’lishini bilolmaysiz … Bu chidab bo’lmas, og’ritadi, dahshatli. Endi bu bilan yashashning iloji yo’q va zudlik bilan nimadir qilish kerak !!!

Bunday hikoyalarni eshitib, mijozlarimga o’zim o’ylab topgan metaforani aytib beraman, bu ularga nima bo’layotganini va u bilan nima qilish kerakligini mukammal tushuntiradi.

O’zingizni sut zavodi ekanligingizni tasavvur qiling! 🙂 Zavod ishlagan paytdan boshlab (ya’ni siz tug’ilgan) sut mahsulotlari (sizning his-tuyg’ularingiz) ishlab chiqarila boshlanadi. Masalan, ular sut va kefirni chiqarishga qaror qilishadi (masalan, siz uchun bu qo’rquv va qayg’u). Kundan kunga, yildan yilga – sut va kefir, sut va kefir, sut va kefir … Shunday qilib, sizning hayotingizda – qo’rquv va qayg’u, qo’rquv va qayg’u, qo’rquv va qayg’u … Yillar o’tdi, siz yashayapsiz va sut va kefirdan boshqa hech qanday sut mahsulotlari shunchaki mavjud emas deb o’ylang!

Nihoyat, siz ulg’ayasiz, katta dunyoga chiqasiz va sutdan boshqa har xil mahsulotlar borligini ko’rib hayron qolasiz. U erda pishloq, tvorog, achitilgan pishirilgan sut, qatiq, sirlangan tvorog, smetana … (Siz uchun bular boshqa hissiyotlar – quvonch, ajablanish, hayrat, mehr, muhabbat …) Ammo siz shunchaki birortasini ham ishlab chiqara olmaysiz. sizga yoqadigan ushbu mahsulotlar! Sizning mahsulotingiz ularni chiqarishga moslashtirilmagan! Yangi mahsulotlarni olishning yagona mumkin bo’lgan usuli bu ishlab chiqarishni o’zgartirishdir!

“Aytishga oson”, deysiz. – Va buni qanday qilish kerak? Va ishlab chiqarishni o’zgartirish nimani anglatadi? Ko’p yillar davomida ishlab chiqilgan narsalarni o’zgartirish haqiqatan ham mumkinmi ??? !!!

Umid qilmang! Agar siz his qilish odatini o’zgartirishga qaror qilsangiz, demak siz allaqachon o’zingizni o’zgartirishga yarim qadam qo’ygansiz.

Shunday qilib, o’zgartirish to’g’risida qaror boshlanishi.

Ikkinchi qadam ham qiyin, ham oson! Siz qochib ketishga urinib ko’rgan va qila olmaydigan odatiy kuchli tajribangiz yomon odatdan boshqa narsa emasligini tushunishingiz kerak! Ya’ni sizning qo’rquv, melankoliya, ruhiy azob, g’azab xurujlaringiz, masalan, tirnoqlarni tishlash, burningizni yig’ish, og’zingizni choy bilan yuvish va hokazolardan boshqa yomon odat emas. Inson ko’plab yomon odatlardan qanday qutulishni biladi. Ehtimol sizda ham shunga o’xshash tajriba bor. Agar siz o’zingizga kuchli hissiy kechinmalar paytida bu odat, deb ayta boshlasangiz, hech qanday asosga ega emassiz, ishontirib aytamanki! – bir muncha vaqt o’tgach u ishlaydi!

O’zingizga ko’proq e’tibor bering. O’zingizning oqilona qismingiz bilan o’zingizning hissiy naqsh deb nom olganingizni payqashni o’rganing. Va bu his qilish odatini tashlash uchun uchinchi qadam. Buni sezishni o’rganish, qachondir azob chekayotganingizni anglashni anglatadi. Bu azob-uqubatlarda o’zingizni topishni anglatadi. Ushbu amalga oshirish taxminan quyidagi so’zlar bilan birga keladi: “Oh! Aftidan, men endi odatiy tajribamni boshdan kechirayapman! “

Dastlab, siz allaqachon o’zining go’zalligi va kuchi bilan yo’qolganida, hissiyotlarni ko’rasiz! Masalan, siz allaqachon noma’lum narsadan sizga hujum qilgan melankoliyadan yig’lashni tugatganingizda. Shunda siz o’zingizning naqshingizni o’zining eng gullab-yashnagan davrida, ko’z yoshlari, qo’rquv va intizorlar cho’qqisida ko’rishni o’rganasiz. Keyin boshida, siz o’z tajribangiz bilan tanishganingizda. Va nihoyat, kun siz to’satdan o’zingizni sog’inish yoki xafagarchilik yoki qo’rquvga tushmoqchi bo’lgan kun keladi …

To’rtinchi qadam oson emas, lekin juda muhim. Bu sizning azob chekayotganingizni (qo’rqinchli, orzu qilgan, g’azablangan) topgan vaqtingizda yuz beradi. Shu daqiqada to’xtab, o’zingizga ayting:

– Va men nima? Nega men melankoliyaga (g’azab, qo’rquv, qayg’u) tushayapman?! O’zimni eng baxtsiz deb hisoblashimga asosim bormi?!

O’zingizni qiynayotganingizni ko’rsangiz, o’zingizni qo’llab-quvvatlang! Mening nuqtai nazarimga ko’ra, o’zini hurmat qilishga asoslangan o’zini o’zi qo’llab-quvvatlash tizimi yaxshi ishlaydi. O’zingizga savol bering – nega men o’zimni hurmat qilaman? Javob berishga ishonch hosil qiling! Kamida o’n marta! Har bir javobni barmoqlaringiz bilan mahkamlang! 🙂 Ular o’zlarining haqiqiy qadr-qimmati, yutuqlari uchun o’zlarini hurmat qilishlarini unutmang. Muvaffaqiyatli bo’lganingizni eslang – muvaffaqiyatli o’qish, diplom va sertifikatlar, tillarni bilish, sportdagi yutuqlar va yutuqlar, yomon odatlar va qaramlikni yo’q qilish va h.k. Ushbu yutuqlar ijtimoiy rangga ega bo’lsa yaxshi bo’ladi.

Barmoqlaringizni burishtirib, har bir yutuqlaringizni sanab o’ting. Sizni ishontirib aytamanki – oxirgi barmog’ingiz bilan sizning kayfiyatingiz sezilarli darajada yaxshilanadi, ko’z yoshlaringiz quriydi va lablaringizda tabassum paydo bo’ladi.

Ushbu qadamlar asosan o’zingizni botqoqdan sochlaringiz bilan tortib olishdan boshqa narsa emas! Baron Myunxauzen buni qanday qilganini eslang? Aytgancha, uning tarixida u muvaffaqiyatga erishdi! Bundan tashqari, shu yo’l bilan u ham otini qutqardi! 🙂

Agar har safar hissiyotga tushib qolganingizni anglab etsangiz, siz ushbu bir necha qadamlarni qo’yishni boshlasangiz, unda har bir keyingi xabardorlik oxirgi marta bir oz oldinroq bo’ladi! O’z tajribam va mijozlarim tajribasiga ko’ra, bu oddiy mashqni bajarish, bir necha oydan so’ng yomon his qilish odati yo’q bo’lib ketishiga olib keldi. Bundan tashqari, u egasi uchun shunchalik sezilmay g’oyib bo’ldiki, bir muncha vaqt o’tgach, bir kishi uning oxirgi marta melankoliya hujumini (qo’rquv, xafalik, g’azab) boshdan kechirganini allaqachon unutganini payqadi.

O’zingizning odatiy hissiy holatlaringizni o’ylab ko’ring va eslang. Ular haqiqatan ham xilma-xilmi? Buni tekshirishning juda oddiy usuli bor. Hozir yoningizda bo’lgan har qanday narsani oling. Agar atrofda hech narsa bo’lmasa, ko’rasiz devorning bir qismini tanlang. Endi mavzu haqida g’azablanishga yoki g’azablanishga harakat qiling. Masalan, devor qog’ozi allaqachon ifloslanganligi, yomon yopishtirilganligi, bu … G’azablanish uchun qancha prokladka topganingizni hisoblang. Endi xuddi shu mavzudagi qo’rquvga sabab toping. Ishlaydimi? Masalan, devor qog’ozi naqshida siz dahshatli hayvonni va boshqalarni ko’rishingiz mumkin. Keyin uyat uchun. Agar boshqa odamlar bu joyda devor qog’ozida axloqsizlikni ko’rsalar-chi? Fon rasmi ko’rib, xafa bo’lish uchun sabab toping! Xuddi shu devor qismiga qarab quvonch uchun sabab topa olasizmi? Agar ha bo’lsa, unda bu ajoyib!

Manba:b17.ru