Ichki maslahat
| Ichkaridan maslahat berish Mening professional qiziqishlarim psixologiyaga tegishli. Birinchidan, men amaliyotchi psixologman. Ikkinchidan, men talabalarga dars beraman. Uchinchidan, men o’zimning va boshqalarning ruhiy jarayonlarini tekshiraman. Shuning uchun, bu haqda yozish men uchun qiziq, garchi men uchun bu sodir bo’lsa ham, qiyin. Ammo men qanchalik ko’p mashq qilsam, qanchalik ko’p o’qitsam, shunchaki o’zimning biron bir narsani umumlashtirmoqchi bo’lsam, biron bir joyda o’qish qiyin bo’lgan tajribani baham ko’rishni xohlayman. Menga psixologlar, ularning dardlari bilan, hayotga va bilimga chanqoqligi, kasbiga va odamlariga bo’lgan muhabbatlari juda yoqadi. Men yangi boshlanuvchilarga yordam bermoqchiman. “Bizning jamiyatimiz psixologga borishga tayyor emas, hamma psixiatriya bilan solishtirishdan juda qo’rqadi …” kabi hukmlardan to’xtang, men bunga qo’shilmayman. Jamiyat psixologlarga murojaat qilmoqchi. Ammo ularni topish qiyin. Psixolog-amaliyotchi bo’lish bosqichi hali tugamagan yoki psixologlar jamoasining ishini tasavvur qiladigan ma’noda hali boshlanmagan bo’lishi mumkin. Ko’plab yangi boshlanuvchilar psixologlari etarlicha vakolatli, ularni tayyorlaydigan ko’plab iste’dodli o’qituvchilar va mutaxassislar mavjud. Ularning bilimlari malakali konsultatsiya o’tkazish, maslahat yoki psixokreksiya bilan shug’ullanish uchun etarli. Ularning kamchiliklari odatda psixologik yordam ko’rsatishning ushbu usullarini baham ko’rmaslikdir. Bundan tashqari, psixoterapiyaning har xil turlari uchun havas umuman yangi boshlovchi psixologlarni chalg’itadi. Ko’pgina treninglar va o’quv seminarlari konsultatsiya, maslahat va psixokreksiya nuqtai nazaridan individual ishlashga tayyorlanmaydi. Asosan, psixoterapiya to’g’risida yuzaki tushuncha beriladi. Berganlar nima berayotganlarini to’liq anglamaydilar, ammo mashqlar qiziqarli, mashg’ulotlar qiziqarli va oson va albatta guruh ishlarida. Va ular nimani o’rgatishadi? Hamma narsa, faqat maslahat emas. Bu chiqadi malakali maslahatchi va malakali psixoterapevt yo’qligi (mening maqolam tibbiy bo’lmagan psixoterapiya haqida). Psixoterapevt, boshqa narsalar qatori, majburiy (bu so’z menga yoqmaydi, lekin avliyo haqidagi suhbat – mijozlarning ruhiy salomatligi) shaxsiy psixoterapiyadan o’tishi kerak, bu muammoning dolzarbligi qaerda? o’zini qandaydir tarzda sun’iy, ammo haqiqatan ham o’zini anglamoqchi ekanligi, bu psixoterapevtga uchrashuvga kelish qandaydir qo’rqinchli ekanligini his qilish. Va bu qo’rquv orqali unga boring, ko’z yoshlari, bo’g’iqlik, isterik kulgi, xo’rsinish, yuzingizga bo’yoq, xurmo teringiz, ko’ksingizdagi sovuqlik, yurak urishi, zavqlanish uchun zavq olish uchun. o’zingizni begona odam deb bilasiz va yana o’zingizga yurasiz, bu noxush holat yuz beradi … Psixoterapevt, boshqa narsalar qatori, majburiy (bu so’z menga yoqmaydi, lekin avliyo haqidagi suhbat – mijozlarning ruhiy salomatligi) shaxsiy psixoterapiyadan o’tishi kerak, bu muammoning dolzarbligi qaerda? o’zini qandaydir tarzda sun’iy, ammo haqiqatan ham o’zini anglamoqchi ekanligi, bu psixoterapevtga uchrashuvga kelish qandaydir qo’rqinchli ekanligini his qilish. Va bu qo’rquv orqali unga boring, ko’z yoshlari, bo’g’iqlik, isterik kulgi, xo’rsinish, yuzingizga bo’yoq, xurmo teringiz, ko’ksingizdagi sovuqlik, yurak urishi, zavqlanish uchun zavq olish uchun. o’zingizni begona odam deb bilasiz va yana o’zingizga yurasiz, bu noxush holat yuz beradi … Psixoterapevt, boshqa narsalar qatori, majburiy (bu so’z menga yoqmaydi, lekin avliyo haqidagi suhbat – mijozlarning ruhiy salomatligi) shaxsiy psixoterapiyadan o’tishi kerak, bu muammoning dolzarbligi qaerda? o’zini qandaydir tarzda sun’iy, ammo haqiqatan ham o’zini anglamoqchi ekanligi, bu psixoterapevtga uchrashuvga kelish qandaydir qo’rqinchli ekanligini his qilish. Va bu qo’rquv orqali unga boring, ko’z yoshlari, bo’g’iqlik, isterik kulgi, xo’rsinish, yuzingizga bo’yoq, xurmo teringiz, ko’ksingizdagi sovuqlik, yurak urishi, zavqlanish uchun zavq olish uchun. o’zingizni begona odam deb bilasiz va yana o’zingizga yurasiz, bu noxush holat yuz beradi … lekin haqiqatan ham o’zini anglamoqchi ekanligi, bu psixoterapevtga uchrashuvga kelish qandaydir qo’rqinchli ekanligini his qilish. Va bu qo’rquv orqali unga boring, ko’z yoshlari, bo’g’iqlik, isterik kulgi, xo’rsinish, yuzingizga bo’yoq, xurmo teringiz, ko’ksingizdagi sovuqlik, yurak urishi, zavqlanish uchun zavq olish uchun. o’zingizni begona odam deb bilasiz va yana o’zingizga yurasiz, bu noxush holat yuz beradi … lekin haqiqatan ham o’zini anglamoqchi ekanligi, bu psixoterapevtga uchrashuvga kelish qandaydir qo’rqinchli ekanligini his qilish. Va bu qo’rquv orqali unga boring, ko’z yoshlari, bo’g’iqlik, isterik kulgi, xo’rsinish, yuzingizga bo’yoq, xurmo teringiz, ko’ksingizdagi sovuqlik, yurak urishi, zavqlanish uchun zavq olish uchun. o’zingizni begona odam deb bilasiz va yana o’zingizga yurasiz, bu noxush holat yuz beradi … Psixoterapiya o’quv seminarlarida o’rgatiladigan narsa emas, agar u yashamasa, zavqlanmasa va bu zavqni boshqalarga etkazish istagi bo’lmasa. Bu shunchaki oramizdagi munosabatlar, men bilan kresloda, keyin divanda. Va yuqorida yoki chuqurlikda bir joyda, psixoterapiya o’zini ko’rsatib, davolasa, psixoterapiya egoterapiyaga aylanadi. Mamlakatimizda psixoterapevtlar hali ham kam – bu shunday. Ammo haqiqat shundaki, yaxshi maslahatchilar yo’q, garchi psixologlar bo’yicha mutaxassislar bo’lsa. Men uchun, mening tajribam uchun, konsultatsiya, maslahat, psixokreksiya va psixoterapiya kabi muhim tushunchalarni ajratish muhim… Ba’zilar uchun bu aniq, ammo keng bo’lishi mumkin. (Masalan, Rojers va Mey doimiy ravishda o’z matnlarida psixoterapiya va maslahatlarni almashtiradilar. Kociunas psixoterapiya va boshqa hamma narsani farqlashga harakat qiladi, yana maslahat, maslahat va psixokreksiyani aralashtirib yuboradi. Bundan tashqari, uning mezonlari mijozning sog’lig’idir (!). Psixoterapiya uchun! xuddi shu kabi yozing Sidorov va Parnyakov va boshqa ko’plab mahalliy va xorijiy nazariyotchilar va amaliyotchilar, shuningdek psixologik lug’atlarda hamjihatlik yo’q! Ehtimol, bu erda, amaliyotchi psixolog yo’lining boshida muammo boshlanadi. Unga ko’ra, u juda kam ma’lumotga ega, garchi u juda ko’p bilimga ega bo’lsa. Uning bilimi faqat bitta sababga ko’ra passivdir: u qaysi sohada ishlayotganini bilmaydi. Menimcha, har qanday psixologiya bitiruvchisi psixologiya haqida mahorat va savdo bo’yicha treninglarda qatnashgan yoki mashhur psixologiya bo’yicha “Odamni qanday qilib jalb qilish kerak” yoki “Xo’jayinni ish haqini oshirishga ishontirish” va hokazolarni o’rgangan havaskorlardan ko’ra ko’proq biladi. Ushbu kontseptsiyalar va faoliyat sohalarini ko’paytirish uchun qanday mezonlarni taklif qilaman? Birinchidan, mijozning so’rovi. Ikkinchidan, ushbu so’rovga bo’lgan ehtiyojni qondirish uchun. Uchinchidan, vaqt emas, bu yangi emas. Maslahatlashuvda mijozning so’rovi ko’rsatilmagan, ammo axborot maydoniga tarjima qilingan, mijozning ma’lumotga bo’lgan ehtiyoji qondirilgan. Va keyin psixologiya nuqtai nazaridan vaziyat to’g’risida to’liq ma’lumot beriladi. Konsultatsiya bir martalik, bir martalik bo’lib, uning oxirida mijozga konsultatsiya, psixokreksiya va psixoterapiyani taklif qilishingiz mumkin, yana mijozga bu bilan nimani tushunishingiz kerakligini maslahat berasiz. Konsaltingda ushbu ma’lumot hamrohlik qiladi. Mijoz o’z holatini hal qilish yo’llarini belgilaydi va har qanday harakatlardan keyin paydo bo’ladigan savollar maslahatchi psixolog bilan aniqlanadi. Konsultatsiya so’rovi harakat rejasidan oldin aniqlanadi. Mijozning rejalashtirilgan tadbirlarda ma’lumot va qo’llab-quvvatlashga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi. Harakat usullari kengaymoqda. Maslahat odatda o’nta mashg’ulotni oladi va keyin yana psixokreksiya yoki psixoterapiya masalasi hal qilinadi. Aslida, ba’zida mijoz allaqachon nima qilishni biladi, ammo u bunday xatti-harakatlar uchun resurslarga ega emas. Psixokrreksiyada mijoz o’z so’rovini maslahatchi yordamida uning xulq-atvorining individual turlarini o’zgartirish yoki shaxsiyatining ayrim individual xususiyatlari va sifatlarini o’zgartirish yo’nalishi bo’yicha shakllantiradi, va bu salbiy emas va uni qoniqtirmaydi. Mijozning o’zini tutishini o’zgartirishni o’rganish istagiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi. Psixokorrektsiya 20 dan 50 gacha davom etishi mumkin. Psixoterapiyada mijozning shaxsiyatning chuqur asoslarini o’zgartirish zarurati qondiriladi. Va hatto o’zgarish emas, balki shaxsning haqiqiy asoslarini shakllantirish. Nafsning paydo bo’lishi. Vaqt chegarasi yo’q. Ba’zan mijozning ehtiyojlari paydo bo’lganda, hayotning turli davrlarida namoyon bo’ladigan bo’lsa, faqat qo’llab-quvvatlovchi umr bo’yi (aksentatsiya qilingan moslashuvchan shaxslar uchun) psixoterapiya talab etiladi. Bundan tashqari, har bir yangi daraja, har bir yangi maydon avvalgisini o’z ichiga oladi. Psixoterapiya jarayonida maslahat, maslahat va psixokreksiya bo’ladi. Bunday naslchilikda maslahatchi har doim mijozni o’z sohasiga “tortib olishi” mumkin, bu erda u o’zini etarlicha yo’naltiradi, chunki psixologiya juda ko’p qirrali bo’lib, har doim tanish va biluvchilar yordamida ongni va harakat usullarini kengaytirish imkoniyati mavjud. har qanday bitiruvchiga tegishli bo’lgan yoki boshqa shaklda bo’lgan psixolog uchun mavjud bo’lgan axborot resurslari va ko’nikmalari. O’zingizning vakolatingiz darajasini bilish, albatta, muhimdir. Agar sizda maslahat berish bo’yicha tajribangiz bo’lsa, siz konsultatsiya, keyin psixokreksiya va keyin psixoterapiyaga o’tishingiz mumkin. Har bir mijoz psixokreksiya va psixoterapiyaga tayyor emas va uni ushbu jarayonlarga qo’shmaslik yaxshiroqdir. Bu erda men ko’rib chiqmaydigan psixologik yordamning barcha turlari, shu jumladan guruh ishlari haqida ma’lumot berish juda muhimdir. Konsultant mijozga u yoki bu ish natijasida nima olishini aniq tushuntirganda, maslahatchi shu bilan uning malakasini ta’kidlaydi va mijozni yanada tajribali mutaxassisga yo’naltirishi mumkin. Bunday yondashuvdan so’ng, mening fikrimcha, amaliyotchi psixologlarga ishonch kuchayadi va ko’proq odamlar maslahatlashishni istashadi. Amaliy psixologlar jamoasining o’z-o’zini anglashi haqiqiy professional faoliyat sohasini yaratishi mumkin. |
Manba:b17.ru
