Ishga qaramlik xavfi
Yangi his-tuyg’ularni izlash yoki stressdan xalos bo’lish istagi ba’zan odamlarni kimyoviy moddalarni olishga majbur qiladi. Bu holatlar asosan giyohvandlikka misol bo’ladi. Ammo boshqa bog’liqliklar mavjud, masalan, mehnat.
Nima uchun mehnatkashlik xavfli?
Giyohvandlar uchun ish oila yoki do’stlik ma’nosidan ustun turadigan yagona muhim ma’noga ega. Ushbu qaramlikning o’ziga xosligi shundaki, hech kim uning tahdidini haqiqatan ham baholamaydi. Va odamlarni hatto ishchanliklari uchun maqtadilar, bu boshqa giyohvandlar bilan sodir bo’lmaydi.
Vaqt o’tishi bilan ishkolik o’zining barcha qiziqishlarini yo’qotadi va ishlashga ko’proq vaqt ajratadi. Ishlamaslik uning asabiylashishini bilganligi uchun ta’tilga chiqmaydi. Mehnatkash uchun ongsiz ravishda ish deyarli butun hayotini oladigan obsesyonga aylanadi.
Hozirgi vaqtda mehnatga qaramlikning umumiy ta’rifi yo’q. Qaram bo’lgan odam – bu ishda ko’p vaqtini sarflaydigan, talab qilinadiganidan ortiq ishlaydigan, oila bilan munosabatlarga salbiy ta’sir ko’rsatadigan va hayot sifatini sezilarli darajada pasaytiradigan ishchi.
Mehnatga qaramlikni keltirib chiqaradigan asosiy xavf omillari:
- Oilaning moliyaviy ahvoli.
- Ishni yo’qotish xavfi.
- Ishxoliklarni talab qiladigan raqobatbardoshlik.
- Muayyan pozitsiya va muvaffaqiyatga bo’lgan ehtiyoj.
- Rad eta olmaslik, ishlarni boshqa kunga ko’chirish.
- Ishdan bo’shatish tahdididan qo’rqish.
- Rejalashtirishdan bosh tortish, vazifalarni to’plash.
- Uyga qaytishni istamaydigan shaxsiy muammolar.
- Kuch va pulga erishish uchun haddan tashqari istak.
- Maxfiylik va ustuvorliklarning yo’qligi.
Muammoni aniqlash
Ishga qaram bo’lgan odamlar umumiy xususiyatlarga ega:
- O’zini past baholaydigan mukammallik.
- Yolg’iz ishlash istagi.
- Kuch yoki mavqega tashnalik.
- Ishdan boshqa muammolardan qochish sifatida foydalanish.
- O’ziga va boshqalarga nisbatan talabchanlik.
Ishga qaramlikdan qanday qutulish mumkin?
Giyohvandlikning salbiy oqibatlari oila a’zolari bilan munosabatlarga ta’sir qiladi va izolyatsiyaga olib keladi. Sog’lik muammolari va tashvish paydo bo’ladi. Ohangni oshirish va charchoqni yo’qotish uchun toksik moddalardan foydalanish mumkin.
Ishga qaramlikdan xalos bo’lish uchun, avvalambor, hayotda juda ko’p muhim narsalar, qiziqishlar va zavq borligini tushunishingiz kerak. Mehnat vazifalarini bajarishdan tashqari, dam olish va dam olish, quvonch keltiradigan mashg’ulotlarga vaqt ajratish kerak.
Vazifalarni topshirish muhimligini ham tushunishingiz kerak. Siz ish kunini 8 soat bilan cheklashingiz va to’g’ri dam olish zarurligini tushunishingiz kerak.
Psixoterapevtik yondashuv ish va shaxsiy hayot o’rtasidagi yo’qolgan muvozanatni tiklashga yordam beradi. Ishga qaramlikni har qanday boshqa kabi baholash va shunga ko’ra xulosalar chiqarish kerak.
