Bola qalbining manzarasi
“Garchi siz va men bir vaqtlar bola bo’lgan bo’lsak-da, endi esa, ehtimol, ota-ona bo’lib, o’zimizni bolalarni tarbiyalash va ularga g’amxo’rlik qilishga bag’ishlagan bo’lsak ham, biz ularni haqiqatan ham tushunamiz, deb ishonch bilan ayta olmaymiz. Bola aslida qanday bo’ladi, bu bolalik holatimi yoki o’smirlikmi? Hozir mening qaramog’imdagi bola kim? Nima uchun biz “erkaklar, ayollar va bolalar” deganda bolalarni alohida odamlar sifatida ko’ramiz? Nega biz ularni juda yoqimli, jozibali, tushunarsiz va ayni paytda g’azablantiradigan deb bilamiz?
Bola qanchalik kichik bo’lsa, bu savollarga javob berish biz uchun shunchalik qiyin bo’ladi. Platonning izdoshlari va ulardan o’rnak olgan romantiklar bolaning g’ayrioddiyligi, uning qo’rquvi va quvonchlari ularda uyg’otgan his-tuyg’ularni tushuntirish uchun nazariyani yaratdilar. Ular bolaning ruhi u bilan birga shon-shuhrat bulutlarini ko’tarib, boshqa arxetipik dunyodan bu dunyoga tushadi, deb ishonishgan (Wordsworth). Farishtalar bilan yaqinligi tufayli bola bizning dunyomizga hamma narsa haqida muhim bilim bilan keladi. Bu fikrni shunday ifodalash mumkin: bolaning kollektiv ongsizligi dastlabki bilimlar bilan to’ldirilgan.
…Kitobning go‘zalligi shundaki, u o‘quvchini psixodinamik obsesyonlarsiz, og‘ir nazariy hisob-kitoblarsiz ichki dunyo bilan tanishtiradi. Kitobda hech qanday dalil yo’q, chunki tasavvur hech narsani isbotlamaydi. Shuningdek, unda ijtimoiy kuchlar, yomon ota-onalar yoki qashshoqlikning zararli oqibatlariga qarshi ayblovlar mavjud emas. Albatta, bularning barchasi kitobda mavjud: behayo so’zlar, ahmoqlik va baxtsizliklar. Va shunga qaramay, biz ushbu muammolarning barchasi orqali bolaning o’z hikoyalarini aytib berishlari va rasmlarini chizishlari, biz terapiya deb ataydigan jarayonda yoqimsiz ishtirok etishdan asta-sekin xalos bo’lish asl o’yinini ko’rishimiz mumkin. Menimcha, kitobning asosiy qadriyati uning sog‘lom ma’nosidadir…”.
Bu D. Allanning 1988 yilda Jeyms Xillman Tompson tomonidan yozilgan “Bolalar ruhi manzarasi” kitobining kirish qismidan parcha.
