Qo’pol munosabatlardagi qurbonlar psixologiyasi
Qo’pol munosabatlar – bu butun dunyo bo’ylab ko’plab odamlarga salbiy ta’sir ko’rsatadigan jiddiy va keng tarqalgan muammo. Zo’ravon munosabatlardagi asosiy shaxslardan biri jabrlanuvchidir. Jabrlanuvchining psixologiyasini tushunish ularga ushbu toksik tsikldan chiqishga yordam berish uchun juda muhimdir.
Qo’pol munosabatlarning ta’rifi
Suiiste’mol munosabatlar – bu sheriklar o’rtasidagi o’zaro ta’sir bo’lib, unda bir tomon boshqa tomonni nazorat qilish va bostirish uchun muntazam ravishda jismoniy, hissiy, moliyaviy yoki psixologik zo’ravonlik ishlatadi. Bu jismoniy zo’ravonlik, tahdid, izolyatsiya, xo’rlash va manipulyatsiya kabi turli shakllarda bo’lishi mumkin.
Jabrlanuvchining psixologiyasi
Zo’ravon munosabatlardagi jabrlanuvchining psixologiyasi murakkab va ko’p qirrali. Zo’ravonlik qurbonlari o’zlarini tuzoqqa tushib qolgan, yordamsiz va sevgi va hurmatga loyiq emas deb his qilishlari mumkin. Jabrlanuvchi psixologiyasining asosiy jihatlari:
1. O’z-o’zini past baholash va o’zini kamsitish
Qo’pol munosabatlar qurbonlari ko’pincha o’zini past baholaydi. Ular salbiy munosabatga loyiq ekanliklariga va boshqa hech kim ular bilan birga bo’lishni xohlamasligiga ishonishlari mumkin. Bu e’tiqod ko’pincha bolalikdan singib ketgan va haqoratli sherik tomonidan mustahkamlanishi mumkin.
2. Qo’rquv va giyohvandlik
qurbonlari o’zlarining haqoratli sherigidan qo’rqishlari mumkin. Bu qo’rquv ularning xavfsizligiga haqiqiy tahdidlar yoki psixologik manipulyatsiya bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Natijada, jabrlanuvchilar o’zlarini haqorat qiluvchi sherikga qaram bo’lib qolishlari mumkin, chunki ular vaziyatdan chiqishning boshqa yo’lini ko’rmaydilar.
3. Zo’ravonlik va ishontirish davri
Sug’orish munosabatlari ko’pincha tsikllar, jumladan zo’ravonlik va ishontirish bosqichlari bilan tavsiflanadi. Zo’ravonlik harakatidan so’ng, haqoratli sherik kechirim so’rashi, o’zgarishga va’da berishi va sovg’alar berishi mumkin. Bunday bema’ni gaplar munosabatlar yaxshilanishi mumkinligi haqidagi tasavvurni keltirib chiqarishi mumkin va bu jabrlanuvchini ushlab turishi mumkin.
4. Ajralish
Qo’pol sherik ko’pincha jabrlanuvchini do’stlari va oilasidan ajratib olishga harakat qiladi. Bu jabrlanuvchining tajovuzkor sherigiga qaramlik hissini oshiradi va uni yanada zaif qiladi.
5. Haqiqatni inkor etish va qasddan buzib ko’rsatish
Qo’pol munosabatlarda omon qolish uchun qurbonlar muammoning ko’lamini inkor etishi va haqiqatni buzishi mumkin. Ular o’zlarini hamma narsa yaxshi ekanligiga yoki haqoratli sherik aslida ularga g’amxo’rlik qilishiga ishontirishlari mumkin.
Zo’ravonlik qurbonlariga yordam
Zo’ravon munosabatlardagi jabrlanuvchining psixologiyasini tushunish ularni qo’llab-quvvatlash uchun muhimdir. Shuni yodda tutish kerakki, qurbonlar sodir bo’lgan voqealarda aybdor emas va ular xavfsizlik va hurmatga loyiqdir.
Zo’ravonlik qurbonlariga yordam berish uchun bir necha qadamlar qo’yishingiz mumkin:
– Yordam so’rashni maslahat bering. Jabrlanuvchini mutaxassislarga yoki qo’llab-quvvatlash xizmatlariga murojaat qilishga undash.
– Shartsiz qo’llab-quvvatlash. Jabrlanuvchiga o’z his-tuyg’ularini va tashvishlarini hukm qilmasdan ifodalashiga ruxsat bering.
– Jabrlanuvchiga bosim o’tkazmang. Uni rozi bo’lmagan qarorlar qabul qilishga majburlamang.
– Sabr qiling. Qo’pol munosabatlarni tark etish jarayoni uzoq va qiyin bo’lishi mumkin. Zo’ravon munosabatlardagi jabrlanuvchining psixologiyasi murakkab mavzu bo’lib, har bir holat o’ziga xosdir. Jabrlanganlarga yordam berish va ularni qo’llab-quvvatlash ularning tiklanish yo’lini yaratishi mumkinligini yodda tutish kerak.
