Maktabga moslashish yoki birinchi sinf o’quvchisiga qanday yordam berish va qo’llab-quvvatlash?
Yozda bolalar maktab, dars va kundalik tartibni yo’qotdilar. Maktabga borish va o’qish tajribasiga ega bo’lgan har bir kishi tezda maktab hayotiga aralasha oladi.
Eng qiyin narsa maktabga birinchi marta boradiganlar – birinchi sinf o’quvchilari uchun. Birinchi sinfga moslashish bola uchun katta yuk bo’lib, hamma ham buni kattalar xohlagan tarzda enga olmaydi.
Axir, turli bolalarning maktabga tayyorgarligi har xil va ko’pincha ota-onalar bolasini o’qish va hisoblashni o’rgatishlari kerak deb hisoblashadi va bu etarli.
Ba’zilar bolalarini uyda o’qitgan, ba’zilari bolani maktabga tayyorgarlik sinfiga yozgan, boshqalari esa bog’chadan keyin bolani maktabga yuborishgan. Va uch marta taxmin qiling, kim maktabga eng oson moslashadi va kim eng qisqa moslashish davriga ega bo’ladi? To’g’ri! Jamiyatdagi xulq-atvor qoidalari bilan allaqachon tanish bo’lganlar, maktab bilan oldindan tanish bo’lgan va unga psixologik jihatdan tayyor bo’lganlar.
Birinchi sinf bolaning hayotida juda ko’p narsani o’zgartiradi:
- bolaning jamiyatdagi ijtimoiy mavqei o’zgaradi,
- yangi mas’uliyat paydo bo’ladi,
- bolaga qo’yiladigan talablar kuchayadi;
- jamiyatda yangi muhim kattalar paydo bo’ladi – o’qituvchi,
- bola turli bolalarni birlashtirgan yangi jamoaga qo’shiladi.
Shuning uchun maktabni boshlash bola uchun juda ko’p stressdir. Har bir bola yangi sharoit va sharoitlarga o’ziga xos tarzda moslashadi.
Ba’zi bolalar maktabga moslashish uchun ko’proq vaqt va moslashish davrida ota-onalarning e’tiboriga muhtoj bo’ladi.
Ota-onalar farzandiga maktabga moslashishga qanday yordam berishlari mumkin:
1. Moslashuv vaqtida bolangizdan umidlaringizni kamaytiring. Bu davrda bolada tez-tez kayfiyat o’zgarishi mumkin: kayfiyat: ko’z yoshi, injiqlik, charchoq. Hamma narsa birinchi marta amalga oshishi mumkin emas, bola darhol yangi talablarni, qoidalarni va ko’rsatmalarni tushunmaydi – bolaga qulay bo’lish va yangi muhitga ko’nikish uchun vaqt va imkoniyat bering.
2. Ko’pincha bolaning yangi qoidalar va sharoitlarga hali ichki tayyor emasligi sodir bo’ladi – tegishli maktab yoshiga qaramay, maktabga psixologik tayyorgarlik yo’q. Bunday holda, moslashish uzoqroq va qiyinroq bo’lishi mumkin. Bola ota-onaning yordami va yordamiga muhtoj:
- Odatda, ba’zi ota-onalar bir vaqtning o’zida bola uchun qo’shimcha sinflar va bo’limlarni tanlashni boshlaydilar – bolani qo’shimcha mashg’ulotlar, klublar va bo’limlar bilan yuklamaslikka harakat qiling.
- Bolaning kun tartibini bajaring va ishlang – maktab va uy vazifalaridan tashqari, bola etarlicha uxlashi, toza havoda sayr qilishi va o’yinlar uchun vaqti bo’lishi kerak. Kundalik tartib hayot chegaralari va ritmini belgilashdan iborat. Agar bolaning kun tartibi o’rnatilgan bo’lsa, bu osonroq bo’ladi.
- Asab tizimini haddan tashqari rag’batlantiradigan va ortiqcha yuklaydigan va bolaning ruhiyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan yangi voqealar, tadbirlar, taassurotlar va barcha narsalar soni minimallashtirilishi kerak: tashriflar, diqqatga sazovor joylar, markazlar va boshqalar.
- Jismoniy faollik darajasini saqlab turish kerak: ochiq o’yinlar, yugurish, sakrash, toqqa chiqish … Maktabdan so’ng bolaga dam olish va almashtirish kerak.
- Agar siz maktabga kirishdan oldin maktabning ijobiy imidjini shakllantira olmagan bo’lsangiz, uni o’quv yilining birinchi oylarida qiling. Farzandingizga to’g’ri savollar bering: uning maktabdagi kuni qanday o’tdi, uni nima xursand qildi, maktabda nima yoqdi, kim bilan uchrashdi, suhbatlashdi va do’stlashdi.
- O’qituvchi bolaning xatti-harakatidan shikoyat qilganda, o’qituvchi uchun “noqulay” bolangizning ota-onasi bo’lib qolishi juda muhim: bolangiz sizning yordamingizga muhtoj – bolani qoralamang, balki uni qo’llab-quvvatlang va uning tarafida bo’ling.
