“Zina” Testi
Testning maqsadi: boladagi o‘ziga bo‘lgan ishonchni aniqlash.
Yosh: 1- 4 sinf.
O‘quvchilarga quyidagi vazifa beriladi:
“Bolalar, qo‘lingizdagi qog‘ozga 10 ta zinani chizing (psixolog bu zinalarni doskaga chizib ko‘rsatadi).
Eng pastki zinaga chiqa oladigan o‘quvchilar past bahoga o‘qishar ekan. Ikkinchi zinaga o‘rtacha o‘quvchilar, uchinchisida undan yaxshiroqlari va eng baland zinaga eng kuchli o‘quvchilar chiqa olishar ekan. O‘zingizga baho bergan holda qaysi zinaga chiqa olishingizni chizib bering. O‘qituvchingiz sizni qaysi zinaga chiqaradi, deb o‘ylaysiz? Ota-onangiz sizni qaysi zinagacha chiqa oladi, deb o‘ylashadi?
Testni baholash:
1-3 zina – o‘ziga past baho berish;
4-7 zina – o‘ziga adekvat baho berish;
8-10 zina –o‘ziga yuqori baho berish.
Zina metodi maktabgacha bo‘lgan bolalarda va birinchidan to‘rtinchi sinfgacha bo‘lgan bolalarda o‘ziga bo‘lgan ishonchni aniqlash testidir.
Bu test orqali bola o‘zidagi imkoniyatlarni, hozirgi ahvolini anglab yetadi. Real “Men” bilan, maqsad qo‘yganidagi paydo bo‘lgan “Men”iga o‘zini solishtiradi. Real ichki “Men”i bilan orzusidagi “Men”ining mos kelishi bolaning ruhiyatidagi kuchni ifodalaydi.
Bolaning o‘ziga ishonchi o‘z resurslarini to‘g‘ri baholay olishi orqali shakllanadi. Resurslariga katta baho berish ota-ona tomonidan ortiqcha maqtovlar sababli paydo bo‘layotgan bo‘lishi mumkin. Resurslariga past baho berish esa, ota-ona tomonidan bolaga past nazar bilan qarash orqali bo‘lishi mumkin. O‘qituvchiga ikkala holat ham noqulaylik tug‘diradi. O‘ziga real “Men”idan yuqori baho berayotgan bola va ota-ona o‘qituvchini past baho qo‘yishda ayblaydi. O‘ziga ishonch tuyg‘usini paydo qilish uchun real “Men”i past bolaga biroz baland baho qo‘yishi, uni maqtashi ota-ona tomonidan “bolaga qattiqqo‘l bo‘lavering” degan talabga ham olib kelishi mumkin.
Bolaning o‘ziga yaxshi baho berishi o‘ziga ishonch, atrofdagilarning mehriga, hurmatiga sazovor ekanligidan dalolat beradi. O‘ziga past baho berish esa, o‘zini ayblash, yomon ko‘rish, atrofdagilaridan qo‘llab-quvvatlashga sazovor bo‘lmaslik tuyg‘ularini ifodalaydi.
Boladagi o‘ziga ishonchni korreksiya qilish uchun “Zina” testining ikkinchi qismini o‘tkazish zarur. Buning uchun bolaga yettita zina chizishni va yetti zinaning o‘rtasi kattaroq maydon ekanligini tushuntiriladi.
Instruksiya: Agar, barcha bolalarni mana shu maydondagi o‘rta zinaga o‘tqazsak, tepa zinaga o‘tish judayam oson va pastki zinaga sakrab tushish ham judayam osonlashadi. Siz tepaga sakrab chiqa olarmidingiz? Pastga sakrab tushish sizga nima uchun kerak? Siz pastki zinaga sakrab tushdingizmi? Endi o‘zingizni qaysi zinada tasavvur qilayapsiz?
Baribir o‘zini pastki zinaga tushirgan bola bilan psixolog individual ishlashiga to‘g‘ri keladi.
Hurmatli ota-ona! Siz farzandingizni qaysi zinada tasavvur qildingiz? Farzandingizning o‘qituvchisi bolangizni qaysi zinada ekanligini baholamoqda? Farzandingizning o‘ziga bergan bahosi o‘ziga bo‘lgan ishonch darajasini ifodalaydi. Farzandingizning o‘ziga bo‘lgan ishonchini faqat va faqat ota-ona jamiyat (maktab, bog‘cha, o‘rtoqlari, mahalla) yordamida shakllantiradi.
